Rıfat Direkçi / Yazar

DÖRT MEVSİM MİDYAT YÖRESEL LEZZETLER

" YERLİ MALI HAFTASI "

"DOĞUŞ BAYRAMI KUTLU OLSUN"

Büyük bir emek ve zahmetle doğal ve organik olarak Midyat ilçemizin köylerinde çiftçilerimizin elinden yetiştirilen kışlık olarak hazırlanan ürünler esnaflarımızın raflarında yerini aldı. Yerel esnaflarımızın raflarında ve en önemlisi sofralarda şirin mi şirin bir görsel şölen oluşturmaktadır. Midyat'lı ile Midyat yöresel lezzetleri sevenleri şimdide tarihi görsel güzelliğin yanı sıra birde kışlık lezzetleri için Midyat'ta gelmek gezmek ve alışveriş yapmak için çok tatlı ve şirin bir sebebi vardır . Midyat'lı her ailede mutlaka Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül, Ekim ve  Kasım aylarında başlayan bir hazırlık hikayesi "Kışlık lezzetler" doğal ve organik yöresel lezzetler köylerimizden sofralarımıza gelen tatlı ve şirin lezzetlerin adıdır.

*** MARDİN VE MİDYAT'A  HAS LEZZETLER

Tabiki Midyat'ta  kışlık hazırlıkları ülkemize has olan, ülkemiz de  Midyat'a has olan bir hazırlık serüveni var, bu da lezzet çeşitliliği gibi inanç, kültür, din ve dil çeşitliliğinde de farklılık göstermektedir.

MARDİN ve MİDYAT bu özellikleri taşıyan ender kültür yerlerinden birisidir. Midyat'lı esnaflarımız bütün bir yaz ve sonbahar dönemi boyunca yöresel, doğal lezzetleri bizlere sunmakta ve yetiştiricilerin emeklerinin zayi olmaması içinde hizmet ve emek vermektedir.

Haziran ayında ilk olarak bağlarda asma yaprakları salamura için toplanır ve bidonlarda hazırlanır sarma yaprakları ve  enson da" Dermale eti (Kışlık et) " herkes kendi imkanlarına göre  küçük veya büyük baş bir hayvan keser . Eğer ki yerel esnaflar olmasaydı, bizler bir bağlaç yoğurt için her zaman köylere gitmek, pekmez, palamut, üzüm, kuru üzüm, pestil, peynir, menengiç, kavun, karpuz, incir, turşu, sarmalık yaprak, dolmalıklar vs. almak için bizzat gitmemiz gerekirdi. İyi ki yerel  esnaflarımız var…

ÜRETEN VE SUNAN İÇİN VEFA GEREK

Ekip biçene, çarşı pazarda bizlerin ulaşmasını sağlayan esnaflara  teşekkür etmek, destek ve katkı sunmak gerekir. Bu hizmetin devamı içinde mutlaka ama mutlaka her türlü alışverişlerimizi yerel esnaflarımızdan yapalım ve çevremize de önerelim.  Bugün Midyat'ta sayıları otuzu geçen yabancı sermayeli, sağlıksız, taklit fason (özel maliyetli siparişli taklit ürünler) ile tüketim sektöründe fiyat belirleyici (Tekelleşme) evrimine  gelmiş olduğunu buradan kamuoyuna, ilgili kurumlara ve bakanlığa duyurulur.

Bir ilçede ihtiyaçtan fazlasının  açılmasına izin verilmesi bugün ve yarında haksız rekabete, işsizliğe, iflaslara sebep ve olumsuz ekonomik zararlara neden olacaktır. Bu üç isimli marketler insanların ihtiyaç dışı harcamaya  ve tüketim bağımlılığı olmasına sebep olmaktadır.

Bu marketler ahtapotlaştı ülkenin her il ve ilçesine avm adı altında açılmakta, bu yetmezmiş gibi birde " Mini " adıyla yeni şubeler açmaktadır. Büfe esnaflarımızın ekmeklerine göz diktiler.

Mardin Artuklu Üniversitesinin İktisat bölüm hocası Doç. Dr. M. Behzat EKİNCİ ile birlikte Midyat Esnaf ve Sanatkarlar Odası başkanı Rıfat DİREKÇİ 'nin 2019'da  yapılan saha anket çalışmasında dikkat çeken  bir sonuç ortaya çıktı. Bu ilçede bulunan üç harfli marketlerin (zincir marketler) nakit ve kredi kartıyla yapılan harcamalarda milli yerel paramızı mesai bitimi öncesi ilçe dışında kimi banka, kimi de elden ilçeden uçup gittiği tespit edildi.

"Bu hizmetin devamı içinde mutlaka ama mutlaka her türlü alışverişlerimizi yerel esnaflarımızdan yapalım çevremize de önerelim. "

Coğrafyamızın ve  bölge insanlarının keyifle tükettiği vazgeçilmez tatlarından bazılarının farklı dil ve kültürde bilinen adlarını öğrene bildiğimiz kadarı ile şu şekilde bilinmekte :

Süryaniler;

Şortan (şırtan), tarxayno, dibıs, gargınose , balute, kaliyo, holike,halile, bastike, kadıt, buzarhe da'fuce, buzarhe da'jabaş, bırğıl, tlavhe, zayto,  hamro ve

Kral yemek "Dobo" (Bayram yemeği) vb.

Tarifi için :https://youtu.be/UWdme2XX-bc

Kürtçe bazı ürünler :

Dıms, Halil, mevij, hajir, saver, kelli, kzik, Dermale, nisk, turşi'ye lehane, kundıre mirani, kundıre riçal, kundıre sıpi, Pele silka, Pele Mewa, pannir, lorik, pannire sirik, tağaw, gühij, Baru, Beniye güza, benye hajir,katitk, nisk, nahk, vb…

Mahalmiler :

Dıps , harire - halile , izbib ( kerküşi, zeynebi, zeyti (kuru üzüm çeşitleri) , Terğozi yat mek süd ,

Dolmıkat Terğozi , kadide , lebeniye, Lexme meksüde,

şite ğınnıb (Kışlık üzüm) , şitwe petixat (kışlık kavunu) , şite zebeş, Dermale,

Keliye, Xınta lebeniye , cıbne ve vb…

Dört dilde farklı lezzetler.

Buyrun sizde gelin  Mardin ve Midyat 'a

bu kışlık lezzetlerden  tatlı ürünleri sizlerde alın ve afiyetle tüketin.

Yerli malı haftası kutlu olsun.

Tüm hemşehrilerimizin Süryani cemaatinin Yaldo (Doğuş) Bayramını kutlar tüm ,inanç alemine huzur, sağlık ve mutluluk getirmesini diliyorum . Ayrıca Süryani esnaf ve sanatkârların ve ailesinin, sevdikleri ile birlikte güzel ve mutlu bir Bayram geçirmelerini diliyorum,

Sevgilerimle…

Rıfat Direkçi